თუ თვალს გადავავლებთ გასულ და მიმდინარე პერიოდის მოვლენებს, ნათლად დავინახავთ თუ რამდენად დიდი ყურადღება ეთმობა მედიაში თავისუფლების შეზღუდვის პრობლემატიკას. ამ თემაზე საუბრობენ როგორც მედია ექსპერტები, სხვადასხვა არასამთავრობო ორგანიზაციები, პოლიტიკური პარტიების ლიდერები, ასევე უბრალო მოქალაქეები. ამ საკითხს განსაკუთრებული ყურადღება რეგიონებში ესაჭიროება, რადგან დედაქალაქისგან განსხვავებით, იქ ინფორმაციის პლურალიზმის დეფიციტია. ეს პრობლემა კი გამოწვეულია იმით, რომ რეგიონებში მხოლოდ ორიოდე ცენტრალური ტელევიზია და ადგილობრივი მედია კომპანია მაუწყებლობს.
აღნიშნული სიტუაციიდან გამომდინარე, აშკარაა რეგიონული ტელემაუწყებლების როლი. სწორედ მათ კომპეტენციაში შედის ადგილობრივი პრობლემების გაშუქება. თუმცა სქართველოს რეალობაში ეს საკმაოდ დიდ ფუფუნებას წარმოადგენს. ადგილობრივ ტელევიზიებს უჭირთ ყოველდღიური ახალი ამბებისა და გადაცემების მომზადება. გარდა იმისა, რომ რეგიონში რთულია პროფესიონალი კადრების შენარჩუნება, სუსტია მენეჯმენტის მხარეც. შეგვიძლია ჩამოვთვალოთ მთელი რიგი პრობლემები, რომლებიც რეგიონულ ტელეკომპანიებში გვხვდება. მათი ობიექტურად მუშაობის ხელისშემშლელ ფაქტორად სხვადასხვა გარემოება გვევლინება, შევეცადოთ მათი ნაწილის განხილვა.
საქართველოს რეგიონებში არსებულ ტელეკომპანიებში სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლების პრობლემატიკა ძირითადად ერთნაირია, ამიტომ რამდენიმე მათგანის მიმოხილვით შეგვიძლია წარმოდგენა შევიქმნათ მათი მუშაობის შესახებ.
საქართველოს რეგიონებში 30-ზე მეტი კერძო ტელეკომპანია მაუწყებლობს. ტელევიზიების უმრავლესობამ მაუწყებლობა უკიდურესად მძიმე პირობებში დაიწყო, თუმცა ბევრმა მათგანმა მძიმე დღეები უკან ჩამოიტოვა და განვითარების ახალ ეტაპზე გავიდა. მიუხედავად ამისა, რეგიონულ ტელეკომპანიებს გაცილებით მეტი პრობლემები აქვთ, ვიდრე თბილისელ მაუწყებლებს.
ერთ-ერთი მთავარი პრობლემა, ტრადიციულად, სიღარიბე და სარეკლამო ბაზრის არარსებობაა. ზოგიერთი რაიონული ტელევიზიის ერთადერთ შემოსავალს მიცვალებულთან დაკავშირებით შემოსული განცხადებები წარმოადგენს. ასეთი რაიონული ტელეკომპანიების ხელმძღვანელებს ზოგჯერ სრულიად მოულოდნელი საცთური გამოუჩნდებათ ხოლმე. მაგალითად, დასავლეთ საქართველოს ერთ-ერთ რაიონულ ტელევიზიას გასვენებიდან პირდაპირი რეპორტაჟის გაკეთებაში 500 დოლარს სთავაზობდნენ. კომპანიისთვის, რომლის შემოსავალი მთლიანად განცხადებებზეა დამოკიდებული და რომლის ეთერში გასული განცხადების ფასი 5-დან 15 ლარამდე მერყეობს, ეს სერიოზული შემოსავალი იყო, მაგრამ კომპანიის ხელმძღვანელებმა უარი თქვეს წინადადებაზე, რომლის განხორციელებას, შეიძლება, ახალი მოდის დამკვიდრებაც მოჰყოლოდა.
ძალზედ საინტერესო სიტუაციაა კახეთში, სადაც ახმეტის ტელევიზიის დამფუძნებელი ახმეტის რაიონის გამგეობაა და მთლიან წილსაც მუნიციპალიტეტი ფლობს.
იურიდიულად დამოუკიდებელია ლაგოდეხის ტელეკომპანია, რომლის მფლობელიც შპს „ეკომია“, თუმცა ტელევიზია დაფინანსებას მუნიციპალური ბიუჯეტიდან იღებს. ლაგოდეხის ტელევიზიის თავისუფლების ხარისხი პირდაპირ არის დამოკიდებული იმ ფინანსებზე, რითაც მედიაორგანიზაცია არსებობს. საბიუჯეტო თანხებზე კი ხელი მხოლოდ ხელისუფლებას მიუწვდება და მედიაორგანიზაციას მხოლოდ პროპაგანდის შემთხვევაში აფინანსებს. აღსანიშნავია ასევე ის ფაქტიც, რომ ტელევიზიიდან დაითხოვეს ის ჟურნალისტები, რომლებიც რესპოდენტებთან კითხვებს თამამად სვამდნენ. მაგალითად ეკა კუპატაძე, რომელსაც საკუთარი კითხვების დასმის უფლება არ მისცეს.
ლაგოდეხის ტელევიზიის საინფორმაციო გამოშვებებისგან დიდად არ განსხვავდება ტელეკომპანია „გურჯაანის“ მიერ მომზადებული ახალი ამბებიც. ტელეკომპანიის დამფუძნებელი ამ შემთხვევაშიც კერძო პირი, თამარ აბელაშვილია, თუმცა ადგილობრივი ბიუჯეტიდან დაფინანსებას გურჯაანის ტელევიზიაც იღებს. გურჯაანის მუნიციპალიტეტის გამგეობა, სარეკლამო მომსახურებისათვის, შპს ტელეკომპანია „გურჯაანს“ ერთი წლის განმავლობაში 24 ათას ლარს უხდის. ტელევიზიის საინფორმაციო სამსახურის პროდიუსერის ზვიად რუაძის თქმით, ადგილობრივი ხელისუფლების სარეკლამო მომსახურების მიუხედავად, ტელევიზიის სარედაქციო პოლიტიკა დამოუკიდებელია. უნდა აღინიშნოს, რომ გურჯაანის ტელევიზიის საინფორმაციო გამოშვებებში გამგეობის მიერ დაფინანსებული სიუჟეტები რეკლამის ნიშნით არ გადის. ტელეკომპანიას თოქ-შოუს სტილში ორი გადაცემაც აქვს. ორივე პროექტს დონორი ორგანიზაციები აფინანსებენ, თუმცა გადაცემების თავისუფლების ხარისხი ამ შემთხვევაშიც დაბალია. ორივე გადაცემა ძირითადად ადგილობრივ დონეზე არსებულ პრობლემებს აშუქებს. გადაცემის განხილვის თემები არ ხდება რეგიონში არსებული კორუფციის და ადამიანის უფლებების დარღვევის მნიშვნელოვანი ფაქტები, რომლებიც მაღალი თანამდებობის პირებს უკავშირდებათ. „გარკვეულწილად, ალბათ, მაინც არსებობს რაღაც თემები, რაზედაც თავს ვიკავებთ ხოლმე. სათქმელს ვამბობთ, მაგრამ ისე მწვავედ არა, როგორც შეიძლებოდა გვეთქვა“, - აღნიშნავს ტელეკომპანია „გურჯაანის“ დირექტორი თამარ აბელაშვილი. დაზუსტებული ინფორმაციით, სტუდია „მონიტორმა“, რომელიც ადამიანის უფლებების ხელყოფის ფაქტებზე საგამოძიებო ფილმებს ამზადებს, ტელეკომპანია „გურჯაანს“ ეთერში გასაშვებად რამდენიმე ფილმი გადასცა, თუმცა ტელეკომპანიამ ჟურნალისტური გამოძიებების ჩვენებისგან თავი შეიკავა.
კახეთში კიდევ ორი ტელევიზია ფუნქციონირებს. საგარეჯოს რაიონის ტელეკომპანია „თვალი“-ს 50 პროცენტი ფიზიკურ პირს, თამარ ქურდოვანიძეს ეკუთვნის. ქურდოვანიძე ოლიმპიური კომიტეტის ამჟამინდელი ხელმძღვანელის, კახეთის ყოფილი გუბერნატორის, გია ნაცვლიშვილის დედაა. ამავე დროს ქურდოვანიძე „ნაციონალური მოძრაობის“ საგარეჯოს რაიონული ორგანიზაციის ერთ-ერთი ხელმძღვანელია. თავის დროზე საერთაშორისო ფონდების მიერ დაფინანსებული ტელეკომპანია “თვალი”, ამჟამად მხოლოდ „რუსთავი 2“-ის ტრანსლირებას ახდენს. საკუთარი გადაცემები მას რამდენიმე თვეა აღარ აქვს. რაც შეეხება თელავის ტელევიზიას, მართალია ტელეკომპანია „თანამგზავრი“ მუნიციპალური ბიუჯეტიდან არ ფინანსდება, მაგრამ მისი სახელი კახეთში ყოფილ ავტორიტეტს ლუკა რამაზაშვილს უკავშირდება, ტელეკომპანიის ერთ ერთი მეწილე ლუკა რამაზაშვილიცაა, რომელიც ამჟამად პატიმრობაშია. ლუკა რამაზაშვილი სამართალდამცავებმა 2006 წლის იანვარში დააკავეს. თელავის რაიონულმა სასამართლომ მას სახელმწიფო ქონების ქურდობაში, ყაჩაღობასა და გამოძალვაში დასდო ბრალი და თავისუფლების 8 წლით აღკვეთა შეუფარდა. ამ მოვლენების პარალელურად საინფორმაციო გამოშვებებში, რომელსაც ორიოდე წლის წინ ტელეკომპანია გადასცემდა ადგილობრივი ხელისუფლების გავლენა აშკარად იკვეთებოდა. ტელეკომპანიის ხელმძღვანელობა სარეკლამო თანხების სიმცირეს უჩივის. თანამგზავრზე რამდენჯერმე შეწყდა ახალი ამბების წარმოება. ადმინისტრაციის განმარტებით, 2008 წლის ზაფხულში ახალი ამბების წარმოება იმიტომ შეწყდა, რომ თანამშრომლებმა დაისვენეს, ხოლო 2009 წლის დეკემბერში კომპანია ახალ ოფისში გადადის. ახალ ოფისში გადასვლა დაკავშირებულია ტექნიკური საკითხების გადაწყვეტასთან, ამის გამო საკუთარი პროგრამების წარმოება დროებით შევწყვიტეთ, თუმცა მაუწყებლობა გაგრძელდება და ეთერში მხოლოდ ფილმები გავა", – განაცხადა „თანამგზავრის“ დირექტორმა ენრი კობახიძემ. მისი თქმით, კერძო სახლს, სადაც ამჟამად განთავსებულია ტელეკომპანია, მეპატრონე ყიდის, თუმცა ახალი ოფისი უკვე გამოინახა. ენრი კობახიძემ დასძინა, რომ საინფორმაციო სამსახური მუშაობას თებერვლის დასაწყისში განაახლებს. ტელევიზია აწარმოებს ყოველდღიურ საინფორმაციო პროგრამას „მაცნე“ და ყოველკვირეულ ტოქ–შოუს - „დიალოგი“.
კახეთისგან განსხვავებით, საქართველოს სხვა რეგიონებში ტელეკომპანიების მფლობელები ხელისუფლებასთან უფრო მჭიდროდ არიან დაკავშირებული. უფრო მეტიც, მაგალითად, შიდა ქართლის რეგიონული ტელეკომპანია „თრიალეთის“ დამფუძნებლები, თანაბარი წილით, ძმები, ჯონდო და ბადრი ნანეტაშვილები არიან. პარლამენტის ყოფილი წევრი ბადრი ნანეტაშვილი ამჟამად შიდა ქართლის გუბერნატორის მოადგილეა; ქუთაისის ტელეკომპანია „რიონის“ გენერალური დირექტორი თამარ ღვინიანიძე, რომელიც ამავე დროს რეგიონულ მაუწყებელთა ასოციაციის თავმჯდომარეცაა, „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ პოლიტბიუროს წევრია. „თრიალეთის“ მსგავსად „რიონიც“ მუნიციპალური ბიუჯეტიდან ფინანსდება.
იმერეთში არის კიდევ ერთი ტელეკომპანია, „მეგატივი“, რომელიც ასევე „ნაციონალური მოძრაობის“ წევრსა და ქუთაისის მაჟორიტარ დეპუტატს აკაკი ბობოხიძეს ეკუთვნის.
სამეგრელოში მოქმედი ტელეკომპანია „ოდიშის“ ერთ-ერთი მფლობელი ზუგდიდის მუნიციპალიტეტის ამჟამინდელი გამგებელი ალექსანდრე ქობალიაა.
ტელეკომპანია „ბორჯომის“ 40 პროცენტი ცოლ-ქმარ ტრისტან ცუცქირიძეს და მარინა კუპატაძეს ეკუთვნის. ტრისტან ცუცქირიძე ბორჯომის მუნიციპალიტეტის საკრებულოს თავმჯდომარეა, ხოლო მარინა კუპატაძე ტელეკომპანია „ბორჯომის“ დირექტორი.
კომუნიკაციების მარეგულირებელი ეროვნული კომისიის ცნობით, ახალციხეში რეგისტრირებულია ტელეკომპანია „სპექტრი“, რომლის დამფუძნებლებიც არიან: გიორგი მესხელი – საქართველოს შს მინისტრის მოადგილის ამირან მესხელის ძმა; ზურაბ ჩილინგარაშვილი – სამცხე-ჯავახეთის რეგიონული საგადასახადო ინსპექციის უფროსი; გევორქ საგოიანი – სამცხე ჯავახეთის საპატრულო პოლიციის სამმართველოს უფროსი და ივანე მერაბიშვილი.
რეგიონულ ტელეკომპანიებს შორის ყველაზე დამოუკიდებელია „25-ე არხი“, რომელიც ფინანსთა სამინისტროს მიერ გაყიდვას ჯერ-ჯერობით ძლივს გადაურჩა. სასამართლო გადაწყვეტილებით ტელეკომპანიის საბანკო ანგარიშებს რამდენიმე კვირის განმავლობაში ყადაღა ჰქონდა დადებული, რის გამოც ტელეკომპანია სრულად ვერ მაუწყებლობდა. ფინანსთა სამინისტრომ ტელეკომპანიის საბანკო ანგარიშებს ყადაღა მხოლოდ მას შემდეგ მოხსნა, რაც ტელეკომპანიის გადარჩენის მოთხოვნით, მედიისა და საზოგადოებრივ-პოლიტიკური ორგანიზაციების წარმომადგენლებმა თბილისსა და საქართველოს რეგიონებში საპროტესტო გამოსვლები დაიწყეს.
აღნიშნული პრობლემების მოგვარების მიზნით შეიქმნა საქართველოს რეგიონულ მაუწყებელთა ასოციაცია, რომელიც რეგიონულ ტელევიზიებს აერთიანებს. როგორც აღნიშნული ორგანიზაციის ერთ-ერთი ხელმძღვანელი ნათია კუპრაშვილი აცხადებს, მალე ქსელის წევრი ტელეკომპანიების ეთერში დაიწყება სატელევიზიო ტელეჟურნალი `მრავალკუთხედი~. `ტელეჟურნალის ფორმატში ასოციაციის წევრი ტელესადგურების ჟურნალისტთა თანამშრომლობის გზით, გაშუქდება საზოგადოებრივი, სოციალურ-ეკონომიკური, კულტურული და სხვა საკითხები, მათ შორის პრიორიტეტული იქნება ისეთი თემები, როგორიცაა ადგილობრივი და რეგიონული დემოკრატია, ადამიანის უფლებები, სამოქალაქო საზოგადოების პრინციპები, უმცირესობათა პრობლემები, ადგილობრივი თვითმმართველობა, სამართლიანობა და სოლიდარობა, ბავშვთა უფლებები და სხვა~ - აცხადებს ნათია კუპრაშვილი.
კითხვაზე თუ რატომ იზღუდება რეგიონულ ტელევიზიებში თავისუფალი აზრი, საქართველოს რეგიონული მედიის ასოციაციის თავმჯდომარე ია მამალაძე განგვიმარტავს: ,, მე არ გავყოფდი თავისუფალი აზრის შეზღუდვის პრობლემას რეგიონულ და ცენტრალურ ტელევიზიებში _ თავისუფალი აზრის შეზღუდვა ხდება ყველგან, ერთნაირად რამდენიმე მეთოდით _ ტელეკომპანიების ხელმძღვანელებად ინიშნებიან ხელისუფლებისთვის სასურველი პირები, იცვლებიან ან წნეხის ქვეშ ექცევიან მფლობელები და ამასთან, ფინანსურად დამოკიდებული ხდებიან ადგილობრივ ხელისუფლებაზე. ამგვარ სიტუაციაში კი ჟურნალისტები ხდებიან კონფორმისტები, სასიამოვნოდ გაოცებულები რჩებიან და ნეტარებით აღმოხდებათ: ხელისუფლება არც ისეთი ურჩხული ყოფილა, როგორც აქამდე გვეგონა! (ეს ერთ-ერთი ხელისუფლებაში გადასული ჟურნალისტის სიტყვების ციტირებაა!)” – აცხადებს ია მამალაძე. გამოსავალს თავისუფლების მოსაპოვებლად გადამწყვეტი ბრძოლის დაწყებაში ხედავს. ,, არ მჯერა, რომ ამას მხოლოდ საერთაშორისო ზეწოლა და ფინანსური დახმარება უშველის _ ეს კარგად გამოჩნდა ვარდების რევოლუციის შემდეგ, როგორ გადაბარგდა მედიის დიდი ნაწილი სახელისუფლებო ნავში და ახლა `კაპიტნის~ უსიტყვო მონაა. ამ პრობლემის მოგვარებას, ზოგადად, საზოგადოების გაცნობიერებული არჩევანი სჭირდება – თავისუფლება თუ სიცრუის ფაბრიკების ტყვეობაში ყოფნა.”
აღნიშნული სიტუაციიდან გამომდინარე, აშკარაა რეგიონული ტელემაუწყებლების როლი. სწორედ მათ კომპეტენციაში შედის ადგილობრივი პრობლემების გაშუქება. თუმცა სქართველოს რეალობაში ეს საკმაოდ დიდ ფუფუნებას წარმოადგენს. ადგილობრივ ტელევიზიებს უჭირთ ყოველდღიური ახალი ამბებისა და გადაცემების მომზადება. გარდა იმისა, რომ რეგიონში რთულია პროფესიონალი კადრების შენარჩუნება, სუსტია მენეჯმენტის მხარეც. შეგვიძლია ჩამოვთვალოთ მთელი რიგი პრობლემები, რომლებიც რეგიონულ ტელეკომპანიებში გვხვდება. მათი ობიექტურად მუშაობის ხელისშემშლელ ფაქტორად სხვადასხვა გარემოება გვევლინება, შევეცადოთ მათი ნაწილის განხილვა.
საქართველოს რეგიონებში არსებულ ტელეკომპანიებში სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლების პრობლემატიკა ძირითადად ერთნაირია, ამიტომ რამდენიმე მათგანის მიმოხილვით შეგვიძლია წარმოდგენა შევიქმნათ მათი მუშაობის შესახებ.
საქართველოს რეგიონებში 30-ზე მეტი კერძო ტელეკომპანია მაუწყებლობს. ტელევიზიების უმრავლესობამ მაუწყებლობა უკიდურესად მძიმე პირობებში დაიწყო, თუმცა ბევრმა მათგანმა მძიმე დღეები უკან ჩამოიტოვა და განვითარების ახალ ეტაპზე გავიდა. მიუხედავად ამისა, რეგიონულ ტელეკომპანიებს გაცილებით მეტი პრობლემები აქვთ, ვიდრე თბილისელ მაუწყებლებს.
ერთ-ერთი მთავარი პრობლემა, ტრადიციულად, სიღარიბე და სარეკლამო ბაზრის არარსებობაა. ზოგიერთი რაიონული ტელევიზიის ერთადერთ შემოსავალს მიცვალებულთან დაკავშირებით შემოსული განცხადებები წარმოადგენს. ასეთი რაიონული ტელეკომპანიების ხელმძღვანელებს ზოგჯერ სრულიად მოულოდნელი საცთური გამოუჩნდებათ ხოლმე. მაგალითად, დასავლეთ საქართველოს ერთ-ერთ რაიონულ ტელევიზიას გასვენებიდან პირდაპირი რეპორტაჟის გაკეთებაში 500 დოლარს სთავაზობდნენ. კომპანიისთვის, რომლის შემოსავალი მთლიანად განცხადებებზეა დამოკიდებული და რომლის ეთერში გასული განცხადების ფასი 5-დან 15 ლარამდე მერყეობს, ეს სერიოზული შემოსავალი იყო, მაგრამ კომპანიის ხელმძღვანელებმა უარი თქვეს წინადადებაზე, რომლის განხორციელებას, შეიძლება, ახალი მოდის დამკვიდრებაც მოჰყოლოდა.
ძალზედ საინტერესო სიტუაციაა კახეთში, სადაც ახმეტის ტელევიზიის დამფუძნებელი ახმეტის რაიონის გამგეობაა და მთლიან წილსაც მუნიციპალიტეტი ფლობს.
იურიდიულად დამოუკიდებელია ლაგოდეხის ტელეკომპანია, რომლის მფლობელიც შპს „ეკომია“, თუმცა ტელევიზია დაფინანსებას მუნიციპალური ბიუჯეტიდან იღებს. ლაგოდეხის ტელევიზიის თავისუფლების ხარისხი პირდაპირ არის დამოკიდებული იმ ფინანსებზე, რითაც მედიაორგანიზაცია არსებობს. საბიუჯეტო თანხებზე კი ხელი მხოლოდ ხელისუფლებას მიუწვდება და მედიაორგანიზაციას მხოლოდ პროპაგანდის შემთხვევაში აფინანსებს. აღსანიშნავია ასევე ის ფაქტიც, რომ ტელევიზიიდან დაითხოვეს ის ჟურნალისტები, რომლებიც რესპოდენტებთან კითხვებს თამამად სვამდნენ. მაგალითად ეკა კუპატაძე, რომელსაც საკუთარი კითხვების დასმის უფლება არ მისცეს.
ლაგოდეხის ტელევიზიის საინფორმაციო გამოშვებებისგან დიდად არ განსხვავდება ტელეკომპანია „გურჯაანის“ მიერ მომზადებული ახალი ამბებიც. ტელეკომპანიის დამფუძნებელი ამ შემთხვევაშიც კერძო პირი, თამარ აბელაშვილია, თუმცა ადგილობრივი ბიუჯეტიდან დაფინანსებას გურჯაანის ტელევიზიაც იღებს. გურჯაანის მუნიციპალიტეტის გამგეობა, სარეკლამო მომსახურებისათვის, შპს ტელეკომპანია „გურჯაანს“ ერთი წლის განმავლობაში 24 ათას ლარს უხდის. ტელევიზიის საინფორმაციო სამსახურის პროდიუსერის ზვიად რუაძის თქმით, ადგილობრივი ხელისუფლების სარეკლამო მომსახურების მიუხედავად, ტელევიზიის სარედაქციო პოლიტიკა დამოუკიდებელია. უნდა აღინიშნოს, რომ გურჯაანის ტელევიზიის საინფორმაციო გამოშვებებში გამგეობის მიერ დაფინანსებული სიუჟეტები რეკლამის ნიშნით არ გადის. ტელეკომპანიას თოქ-შოუს სტილში ორი გადაცემაც აქვს. ორივე პროექტს დონორი ორგანიზაციები აფინანსებენ, თუმცა გადაცემების თავისუფლების ხარისხი ამ შემთხვევაშიც დაბალია. ორივე გადაცემა ძირითადად ადგილობრივ დონეზე არსებულ პრობლემებს აშუქებს. გადაცემის განხილვის თემები არ ხდება რეგიონში არსებული კორუფციის და ადამიანის უფლებების დარღვევის მნიშვნელოვანი ფაქტები, რომლებიც მაღალი თანამდებობის პირებს უკავშირდებათ. „გარკვეულწილად, ალბათ, მაინც არსებობს რაღაც თემები, რაზედაც თავს ვიკავებთ ხოლმე. სათქმელს ვამბობთ, მაგრამ ისე მწვავედ არა, როგორც შეიძლებოდა გვეთქვა“, - აღნიშნავს ტელეკომპანია „გურჯაანის“ დირექტორი თამარ აბელაშვილი. დაზუსტებული ინფორმაციით, სტუდია „მონიტორმა“, რომელიც ადამიანის უფლებების ხელყოფის ფაქტებზე საგამოძიებო ფილმებს ამზადებს, ტელეკომპანია „გურჯაანს“ ეთერში გასაშვებად რამდენიმე ფილმი გადასცა, თუმცა ტელეკომპანიამ ჟურნალისტური გამოძიებების ჩვენებისგან თავი შეიკავა.
კახეთში კიდევ ორი ტელევიზია ფუნქციონირებს. საგარეჯოს რაიონის ტელეკომპანია „თვალი“-ს 50 პროცენტი ფიზიკურ პირს, თამარ ქურდოვანიძეს ეკუთვნის. ქურდოვანიძე ოლიმპიური კომიტეტის ამჟამინდელი ხელმძღვანელის, კახეთის ყოფილი გუბერნატორის, გია ნაცვლიშვილის დედაა. ამავე დროს ქურდოვანიძე „ნაციონალური მოძრაობის“ საგარეჯოს რაიონული ორგანიზაციის ერთ-ერთი ხელმძღვანელია. თავის დროზე საერთაშორისო ფონდების მიერ დაფინანსებული ტელეკომპანია “თვალი”, ამჟამად მხოლოდ „რუსთავი 2“-ის ტრანსლირებას ახდენს. საკუთარი გადაცემები მას რამდენიმე თვეა აღარ აქვს. რაც შეეხება თელავის ტელევიზიას, მართალია ტელეკომპანია „თანამგზავრი“ მუნიციპალური ბიუჯეტიდან არ ფინანსდება, მაგრამ მისი სახელი კახეთში ყოფილ ავტორიტეტს ლუკა რამაზაშვილს უკავშირდება, ტელეკომპანიის ერთ ერთი მეწილე ლუკა რამაზაშვილიცაა, რომელიც ამჟამად პატიმრობაშია. ლუკა რამაზაშვილი სამართალდამცავებმა 2006 წლის იანვარში დააკავეს. თელავის რაიონულმა სასამართლომ მას სახელმწიფო ქონების ქურდობაში, ყაჩაღობასა და გამოძალვაში დასდო ბრალი და თავისუფლების 8 წლით აღკვეთა შეუფარდა. ამ მოვლენების პარალელურად საინფორმაციო გამოშვებებში, რომელსაც ორიოდე წლის წინ ტელეკომპანია გადასცემდა ადგილობრივი ხელისუფლების გავლენა აშკარად იკვეთებოდა. ტელეკომპანიის ხელმძღვანელობა სარეკლამო თანხების სიმცირეს უჩივის. თანამგზავრზე რამდენჯერმე შეწყდა ახალი ამბების წარმოება. ადმინისტრაციის განმარტებით, 2008 წლის ზაფხულში ახალი ამბების წარმოება იმიტომ შეწყდა, რომ თანამშრომლებმა დაისვენეს, ხოლო 2009 წლის დეკემბერში კომპანია ახალ ოფისში გადადის. ახალ ოფისში გადასვლა დაკავშირებულია ტექნიკური საკითხების გადაწყვეტასთან, ამის გამო საკუთარი პროგრამების წარმოება დროებით შევწყვიტეთ, თუმცა მაუწყებლობა გაგრძელდება და ეთერში მხოლოდ ფილმები გავა", – განაცხადა „თანამგზავრის“ დირექტორმა ენრი კობახიძემ. მისი თქმით, კერძო სახლს, სადაც ამჟამად განთავსებულია ტელეკომპანია, მეპატრონე ყიდის, თუმცა ახალი ოფისი უკვე გამოინახა. ენრი კობახიძემ დასძინა, რომ საინფორმაციო სამსახური მუშაობას თებერვლის დასაწყისში განაახლებს. ტელევიზია აწარმოებს ყოველდღიურ საინფორმაციო პროგრამას „მაცნე“ და ყოველკვირეულ ტოქ–შოუს - „დიალოგი“.
კახეთისგან განსხვავებით, საქართველოს სხვა რეგიონებში ტელეკომპანიების მფლობელები ხელისუფლებასთან უფრო მჭიდროდ არიან დაკავშირებული. უფრო მეტიც, მაგალითად, შიდა ქართლის რეგიონული ტელეკომპანია „თრიალეთის“ დამფუძნებლები, თანაბარი წილით, ძმები, ჯონდო და ბადრი ნანეტაშვილები არიან. პარლამენტის ყოფილი წევრი ბადრი ნანეტაშვილი ამჟამად შიდა ქართლის გუბერნატორის მოადგილეა; ქუთაისის ტელეკომპანია „რიონის“ გენერალური დირექტორი თამარ ღვინიანიძე, რომელიც ამავე დროს რეგიონულ მაუწყებელთა ასოციაციის თავმჯდომარეცაა, „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ პოლიტბიუროს წევრია. „თრიალეთის“ მსგავსად „რიონიც“ მუნიციპალური ბიუჯეტიდან ფინანსდება.
იმერეთში არის კიდევ ერთი ტელეკომპანია, „მეგატივი“, რომელიც ასევე „ნაციონალური მოძრაობის“ წევრსა და ქუთაისის მაჟორიტარ დეპუტატს აკაკი ბობოხიძეს ეკუთვნის.
სამეგრელოში მოქმედი ტელეკომპანია „ოდიშის“ ერთ-ერთი მფლობელი ზუგდიდის მუნიციპალიტეტის ამჟამინდელი გამგებელი ალექსანდრე ქობალიაა.
ტელეკომპანია „ბორჯომის“ 40 პროცენტი ცოლ-ქმარ ტრისტან ცუცქირიძეს და მარინა კუპატაძეს ეკუთვნის. ტრისტან ცუცქირიძე ბორჯომის მუნიციპალიტეტის საკრებულოს თავმჯდომარეა, ხოლო მარინა კუპატაძე ტელეკომპანია „ბორჯომის“ დირექტორი.
კომუნიკაციების მარეგულირებელი ეროვნული კომისიის ცნობით, ახალციხეში რეგისტრირებულია ტელეკომპანია „სპექტრი“, რომლის დამფუძნებლებიც არიან: გიორგი მესხელი – საქართველოს შს მინისტრის მოადგილის ამირან მესხელის ძმა; ზურაბ ჩილინგარაშვილი – სამცხე-ჯავახეთის რეგიონული საგადასახადო ინსპექციის უფროსი; გევორქ საგოიანი – სამცხე ჯავახეთის საპატრულო პოლიციის სამმართველოს უფროსი და ივანე მერაბიშვილი.
რეგიონულ ტელეკომპანიებს შორის ყველაზე დამოუკიდებელია „25-ე არხი“, რომელიც ფინანსთა სამინისტროს მიერ გაყიდვას ჯერ-ჯერობით ძლივს გადაურჩა. სასამართლო გადაწყვეტილებით ტელეკომპანიის საბანკო ანგარიშებს რამდენიმე კვირის განმავლობაში ყადაღა ჰქონდა დადებული, რის გამოც ტელეკომპანია სრულად ვერ მაუწყებლობდა. ფინანსთა სამინისტრომ ტელეკომპანიის საბანკო ანგარიშებს ყადაღა მხოლოდ მას შემდეგ მოხსნა, რაც ტელეკომპანიის გადარჩენის მოთხოვნით, მედიისა და საზოგადოებრივ-პოლიტიკური ორგანიზაციების წარმომადგენლებმა თბილისსა და საქართველოს რეგიონებში საპროტესტო გამოსვლები დაიწყეს.
აღნიშნული პრობლემების მოგვარების მიზნით შეიქმნა საქართველოს რეგიონულ მაუწყებელთა ასოციაცია, რომელიც რეგიონულ ტელევიზიებს აერთიანებს. როგორც აღნიშნული ორგანიზაციის ერთ-ერთი ხელმძღვანელი ნათია კუპრაშვილი აცხადებს, მალე ქსელის წევრი ტელეკომპანიების ეთერში დაიწყება სატელევიზიო ტელეჟურნალი `მრავალკუთხედი~. `ტელეჟურნალის ფორმატში ასოციაციის წევრი ტელესადგურების ჟურნალისტთა თანამშრომლობის გზით, გაშუქდება საზოგადოებრივი, სოციალურ-ეკონომიკური, კულტურული და სხვა საკითხები, მათ შორის პრიორიტეტული იქნება ისეთი თემები, როგორიცაა ადგილობრივი და რეგიონული დემოკრატია, ადამიანის უფლებები, სამოქალაქო საზოგადოების პრინციპები, უმცირესობათა პრობლემები, ადგილობრივი თვითმმართველობა, სამართლიანობა და სოლიდარობა, ბავშვთა უფლებები და სხვა~ - აცხადებს ნათია კუპრაშვილი.
კითხვაზე თუ რატომ იზღუდება რეგიონულ ტელევიზიებში თავისუფალი აზრი, საქართველოს რეგიონული მედიის ასოციაციის თავმჯდომარე ია მამალაძე განგვიმარტავს: ,, მე არ გავყოფდი თავისუფალი აზრის შეზღუდვის პრობლემას რეგიონულ და ცენტრალურ ტელევიზიებში _ თავისუფალი აზრის შეზღუდვა ხდება ყველგან, ერთნაირად რამდენიმე მეთოდით _ ტელეკომპანიების ხელმძღვანელებად ინიშნებიან ხელისუფლებისთვის სასურველი პირები, იცვლებიან ან წნეხის ქვეშ ექცევიან მფლობელები და ამასთან, ფინანსურად დამოკიდებული ხდებიან ადგილობრივ ხელისუფლებაზე. ამგვარ სიტუაციაში კი ჟურნალისტები ხდებიან კონფორმისტები, სასიამოვნოდ გაოცებულები რჩებიან და ნეტარებით აღმოხდებათ: ხელისუფლება არც ისეთი ურჩხული ყოფილა, როგორც აქამდე გვეგონა! (ეს ერთ-ერთი ხელისუფლებაში გადასული ჟურნალისტის სიტყვების ციტირებაა!)” – აცხადებს ია მამალაძე. გამოსავალს თავისუფლების მოსაპოვებლად გადამწყვეტი ბრძოლის დაწყებაში ხედავს. ,, არ მჯერა, რომ ამას მხოლოდ საერთაშორისო ზეწოლა და ფინანსური დახმარება უშველის _ ეს კარგად გამოჩნდა ვარდების რევოლუციის შემდეგ, როგორ გადაბარგდა მედიის დიდი ნაწილი სახელისუფლებო ნავში და ახლა `კაპიტნის~ უსიტყვო მონაა. ამ პრობლემის მოგვარებას, ზოგადად, საზოგადოების გაცნობიერებული არჩევანი სჭირდება – თავისუფლება თუ სიცრუის ფაბრიკების ტყვეობაში ყოფნა.”
No comments:
Post a Comment